ABSTRACT
Τον Ιούνιο του 1045, ο Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος, για να καθησυχάσει τις ανησυχίες των μοναχών της Νέας Μονής της Χίου, που είχε ιδρυ-θεί πρόσφατα 1 , εξέδωσε ένα χρυσόβουλλο και παραχώρησε στην μονή προ-νομιακή δικαστική μεταχείριση. Σε περίπτωση αντιδικίας, 01 μοναχοί διατηρούσαν το δικαίωμα να ενάγουν τους άλλους σε οποιοδήποτε δικαστήριο ήταν αρμόδιο· αντίθετα, 01 αγωγές και οι μηνύσεις εναντίον της μονής έπρεπε να παρουσιάζονται αποκλειστικά στον ίδιο τον αυτοκράτορα: μήτε θέμα-τικόν ή πολιτικόν δικαστήν, μήτε τινά των άλλων αρχόντων... άλλά μόνον άκροασθαι τούτων τον τήν αυτοκράτορα λαχόντα διέπειν άρχήν... τον δέ κριτήν δεχόμενον, κατά τάς βασιλικός αποφάσεις πληρούν... μόνον γαρ τό θειότατον και βασιλικόν βήμα ταΐς κατά τούτων ήδη δίκαις άνέωγε, και φ σ.ν ό κρατών μετά τήν της κροτονμένης αγωγής άκρόασιν, έπιτρέψειε τήν διά-γνώσιν f! έκβίβασιν 2 . Κάθε αγωγή, δηλαδή, εναντίον της μονής μπορούσε ναδιερευνηθεί μόνο από τον ίδιο τον αυτοκράτορα, ο οποίος και θα ανέθετε την λήψη απόφασης ή την εκτέλεση της δικής του απόφασης σε κάποιο δικαστή ή σε οποιαδήποτε κρατική υπηρεσία επέλεγε ο ίδιος. Συνεπώς, κανείς δικαστής δεν θα είχε πια το δικαίωμα να παρουσιασθεί στο μοναστήρι εξ αιτίας οποιασδήποτε δίκης, ούτε να ασκήσει εξουσία επί της μονής, των μοναχών ή της περιουσίας της (μή τινα δικαστήν εις τήν δηλωθεΐσαν μονήν περιέναι δίκης οίασδήτινος ένεκεν, μήτε η σνμβολον άρχικής δυναστείας κατ' αυτήςκαι των έν αύτη τε και υπ' αυτήν έπώείκνυσθαι) 3 . Το προνόμιο αυτό θα ίσχυε για κάθε είδους υποθέσεις, είτε για κτηματικές διεκδικήσεις είτε για διαφορές ως προς τα σύνορα των κτημάτων είτε για οποιοδήποτε άλλο πρό-βλήμα ή αμφισβήτηση (καινοτομίας... και άμφφολίας). Το χρυσόβουλλο κλείνει με τον (συνηθισμένο για τις φορολογικές απαλλαγές) κατάλογο κρατικών υπαλλήλων, που καλούνται να σεβαστούν τα περιεχόμενα του χρυσό-βουλλου: ανάμεσά τους αναφέρεται και ο δρουγγάριος της βίγλης, ο πρόεδρος δηλαδή του μεγαλύτερου αυτοκρατορικού δικαστηρίου, μαζί με τους δικαστές της Κωνσταντινούπολης (δηλαδή του δικαστηρίου του Ιππο-δρόμου 4 ) και των επαρχιών (κριτών πολιτικών και Θεματικών).
